Dr Beata Kociemba dermatolog

Promieniowanie słoneczne to promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie fal od 200 do 400 nm. W zależności od długości fali posiada specyficzne właściwości biologiczne.

Promieniowanie UV w zależności od długości fali dzielimy na:

• UVA 320 – 400 nm
• UVB 280 – 320 nm
• UVC 200 – 280 nm

Atmosfera Ziemi, a w szczególności cząsteczki ozonu, tlenu i para wodna pochłaniają  promieniowanie UV i tak aż 95% promieniowania UVA i tylko 5% UVB dociera do powierzchni Ziemi,   promieniowanie UVC jest prawie w całości pochłanianie przez strefę ozonową.

Cechy promieniowania UVA:

• W większości nie jest zatrzymywane przez warstwę ozonową
• Charakteryzuje się stałym natężeniem niezależne od warunków atmosferycznych i pory roku
• Przenika przez chmury, szkło okienne
• Dociera do głębszych warstw skóry, aż do skóry właściwej
• Nie wywołuje zaczerwienienia – rumienia na skórze

Wpływ promieniowania UVA na organizm ludzki:

• Może powodować reakcje fotouczulające
• Wpływa destrukcyjnie na fibroblasty, które produkują kolagen w skórze
• Osłabia ścianki naczyń krwionośnych, co powoduje ich poszerzenie, pękanie i rumień
• Pobudza stan zapalny
• Napędza stres oksydacyjny – uszkadza DNA komórkowe, lipidy ścian komórkowych, degraduje kolagen i elastynę co powoduje przedwczesne starzenie
• Pod wpływem UVA w skórze produkowany jest kwas urokainowy i melanina, są to substancje chroniące głębsze warstwy skóry przed niekorzystnym wpływem UVA

Cechy promieniowania UVB:

• Krótsza fala i większa energia niż UVA, a przez to są bardziej niebezpieczne
• Silny mutagen, 1000-10000 -krotnie większe działanie rakotwórcze na komórki skóry
• Działa głównie na warstwę rogową – czyli zewnętrzną powierzchnię naskórka
• Odpowiada za powstanie rumienia i oparzenia słoneczne
• Ma hamujące działanie na gen p53 odpowiadający za regenerację naskórka

Wpływ UV na powstawanie nowotworów:

• Najgroźniejszy nowotwór skóry to czerniak, już kilkumilimetrowy guzek potrafi dawać przerzuty do węzłów chłonnych i innych narządów najczęściej powstaje w skórze po oparzeniach słonecznych
• Rak podstawnokomórkowy , nie daje przerzutów groźnych dla życia jednak wykazuje złośliwość miejscową, potrafi rozrastać się do dużych rozmiarów i jest trudny do leczenia
• Rak kolczystokomórkowy , również złośliwy miejscowo, tworzy duże guzy; rzadko, jednak może dawać przerzuty do narządów wewnętrznych
• Nowotwory łagodne, stany przednowotworowe i narośla skórne takie jak: brodawki łojotokowe, rogowacenia posłoneczne i starcze, naczyniaki, plamy soczewicowate

Korzystne działanie UV:

• Dobroczynny wpływ na produkcję wit. D3 w skórze.
• W rejonach pólnocnych kuli ziemskiej stwierdza się w poplulacji niedobór wit. D3 szczególnie w miesiącach jesienno-zimowych. Często stężenie jej spada poniżej 50nmol/l (20ng/ml). Wit. D3 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu mięśniowo-szkieletowego, wspomaga wchłanianie wapnia i wspiera mineralizację kości
• Zwiększenie wydzielania gruczołów produkujących hormony
• Krótkotrwała ekspozycja powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i lepsze dotlenienie i odżywienie skóry
• Krótka ekspozycja nasila mechanizmy  obronne skóry

Niedobory witaminy D3 mogą być przyczyną:

• Schorzeń autoimmunologicznych
• Stwardnienia rozsianego
• Cukrzycy
• Chorób sercowo-naczyniowych
• Niektórych nowotworów

W dermatologii ten korzystny wpływ UV jest wykorzystywany w leczeniu chorób skóry takich jak:

• Łuszczyca
• Atopowe Zapalenie Skóry
• Bielactwo
• Przyłuszczyca
• Liszaj płaski
• Chłoniaki
• Świerzbiączka

Korzystanie z kąpieli słonecznych powinno być zawsze bardzo rozsądne i wspomagane stosowaniem kremów zawierających filtry ochronne UV. Nasz organizm również w sposób naturalny broni się przed tym niekorzystnym działaniem słońca. Posiadamy wiele mechanizmów obronnych i są to:

• Wytwarzanie melaniny , która powoduje brązowienie skóry
• Synteza kwasu urokainowego , który posiada silne działanie immunosupresyjne, a przez to zmniejsza stan zapalny po ekspozycji na słońce
• Rogowacenie naskórka, pogrubienie warstwy rogowej

Niestety te mechanizmy są niewystarczające dlatego niezbędna staje się właściwa ochrona przeciwsłoneczna.

Filtry UVA i UVB chronią nas przed:

• Fotostarzeniem
• Stanami przednowotworowymi
• Nowotworami skóry

Zadaniem  filtrów UV jest  pochłanianie, rozpraszanie i odbijanie szkodliwego promieniowania.

Filtry UV dzielimy na:

• fizyczne
• chemiczne

Filtry wysokiej jakości nie powinny przenikać do krążenia, powinny długo utrzymywać się na skórze, być zgodne z listą substancji dopuszczonych w Polsce i bezpiecznych do stosowania u ludzi.

Cechami pierwszorzędowymi dla filtrów są  ochrona przed UVA i UVB, oraz promieniowaniem podczerwonym UV R. Cechy wtórne to przerywanie niekorzystnych reakcji w skórze, co zapewnia dodatek  antyoksydantów i środków przeciwzapalnych.

W zależności od siły działania dzielimy filtry na posiadające:

• Niski stopień ochrony SPF 6 do 10
• Średni stopień ochrony SPF 15 – 25
• Wysoki stopień ochrony SPF 30,50, 50+

Zakresy ochrony przeciwsłonecznej wynoszą :

• SPF 15 chroni skórę w 93,3%
• SPF 30 chroni skórę w 97,7%
• SPF 50 chroni skórę  w 98,3%

Tak wiec widzimy, że pomiędzy 30-tką , a 50-tką różnica jest niewielka i wynosi niecały 1 %.

Zasady stosowania kremów z filtrami:

• Stosować przed każdą ekspozycją na słońce
• Ponawiać aplikację co godzinę w przypadku przebywania na słońcu, dosmarować krem szczególnie po kąpieli, spoceniu, wycieraniu ręcznikiem
• Unikanie słońca między 12:00, a 16:00

Warto pamiętać, że niektóre popularne leki posiadają właściwości światłouwrażliwiające.  Są to leki z grupy:

• Sulfonamidów
• Tetracyklin
• Niesterydowych leków przeciwzapalnych np. ibuprofen
• Leki moczpopędne
• Antydepresyjne
• Beta blokery
• Niektóre leki przciwcukrzycowe

PIELĘGNACJA SKÓRY

Pielęgnacja skóry podczas i po nasłonecznieniu powinna uwzględnić stosowanie kosmetyków z witaminą C, która szczególnie jest niszczona przez słońce, a ma właściwości silnie ochraniające błony komórkowe, zastosowna przed ekspozycją słoneczną zmniejsza uszkodzenia skóry i rozjaśnia przebarwienia.

Po lecie powinniśmy zadbać o naszą skórę w szczególny sposób, tak, aby zmniejszyć uszkodzenia posłoneczne.

Rekomenduje się regularne stosowanie:

• Kosmetyków z vit.A, retinolem jest to regulator dla około  1000 genów, chroni komórki naskórka i układu odpornościowego, ma stabilizujące  działanie na melanocyty i  fibroblasty co redukuje przebarwienia i działa odmładzająco
• W gabinecie dermatologii estetycznej polecamy szczególnie zabiegi:
• Mezoterapii przed i po opalaniu : iniekcje z kwasu hialuronowego, witamin, aminokwasów, antyoksydantów przed opalaniem zabezpieczają, a po opalaniu regenerują skórę, mają silne właściwości nawilżające skórę od środka
• Mikronakłuwanie z retinolem – po lecie doskonale usunie przebarwienia, drobne zmarszczki, rozszerzone pory
• Peelingi medyczne z witaminami: C, A, hydroksykwasami, wyciągami roślinnymi rozjaśnią przebarwienia, piegi, wyregulują pracę gruczołów łojowych
• Po miesiącu od opalania doskonale sprawdzi się laser frakcyjny, który zadziała kompleksowo: usunie drobne zmarszczki, przebarwienia, pory, ujędrni skórę i zliftinguje